Voor hen die niet weten wat de definitie hiervan is:
De chaostheorie is de populaire benaming voor het gebied binnen de wiskunde dat het gedrag van niet-lineaire dynamische systemen (Engels: Dynamical systems of systeemtheorie) onderzoekt. De officiële naam binnen de wiskunde is dynamische systemen. Het onderzoekt omstandigheden waarbij deterministische chaos optreedt en welke eigenschappen die heeft. Het begrip chaos heeft hierbij een technische betekenis, te onderscheiden van het losse alledaagse woordgebruik. Deterministische chaos betekent dat de schijnbare wanorde toch exact bepaald is en geordend tot stand komt volgens een algoritme of rekenregel. Bijvoorbeeld een differentiaalvergelijkingof recursie. Het gebied is bijzonder praktisch want de stabiliteit en betrouwbaarheid van systemen wordt ermee onderzocht.
In het engels vertaalt het begrip ‘butterfly effect’ zich naar:
The butterfly effect is the concept that small causes can have large effects. Initially, it was used with weather prediction but later the term became a metaphor used in and out of science.
Hoe hangen deze twee samen, terwijl het een een bijna wetenschappelijke definitie lijkt en de ander te benoeming van een ‘urban legend’? Wel, zoals je aan het eind van de Engelse zin al ziet: ‘in and out of science’ (in en buiten de wetenschap). De chaostheorie wordt vaak uitgelegd aan de hand van de het ‘vlinder effect’.
Nu is de eerste vraag: Hoe wetenschappelijk is ‘the butterfly effect’ en hoe begrijpelijk is de ‘chaostheorie’? Eerst de makkelijke vraag:
Is het per definitie waar dat het slaan van een paar vleugels van het schijnbaar lichtste insect met de grootste vleugels van invloed op het weer aan de andere kant van de wereld?
Nee. Maar waarom zeggen we dat dan? Door films als ‘The Butterfly effect’ wordt de waarde van een mensenleven en zijn invloed ernstig over het paard getild. Daarnaast klinkt het heel aannemelijk: Een vlinder beweegt zijn vleugels en verplaatst daarmee lucht om zich heen. Dus ja, die moleculen botsen weer met andere enzovoort en uiteindelijk ontstaat een orkaan.
De bedenker van die onwijsheid is voorbij gegaan aan werkelijke wetenschap zoals Newton hem heeft weten te observeren en vastleggen in de wetten van thermodynamica en fysica en latere wetenschappers als Maxwell en Boltzmann hebben verfijnd voor specifieke stoffen. We hebben op aarde met een zeer zwakke kracht, die erg belangrijk is voor ons leven: Aantrekkingskracht. Deze kracht is afhankelijk van de massa van een object en heeft effect op alle andere krachten, ook beweging en warmte.
We gaan even terug naar de vlinder en daarna zal ik uitleggen wat dit nu met kungfu te maken heeft.
De reden dat een vlinder met zijn vleugels kan slaan, is omdat de aarde een atmosfeer heeft, bestaande uit een mengsel van gassen. De reden dat hij het doet, is voor voortbeweging. Omdat de aantrekkingskracht die de gassen aan de aardoppervlakte houdt, groter effect heeft op de massa van de vlinder (die uit vaste stof bestaat). Daarom MOET hij wel met zijn vleugels slaan. Hij doet dit zo hard en veel als nodig is om in de lucht te blijven tot hij zijn doel heeft bereikt.
Wat gebeurt er ondertussen met de energie die vrijkomt van de slag van de vleugels? Die wordt ‘afgebroken’ door de zwakke kracht namelijk de aantrekkingskracht van de aarde die op alle atomen in de gassen die deze energie ontvangen effect heeft. De slag van een vlinder heeft na luttele centimeters al geen effect meer op omringende gas waarden, niet in warmte of in beweging. Zeker niet aangezien er op hetzelfde moment nog andere kinetische energie wordt verplaatst tussen die atomen en moleculen in de verschillende gassen (Zonnewarmte, wind, samen vormen die een luchtdruk etc). Met andere woorden, zelfs op een windstille beschutte en bewolkte dag (wat niet samen kan maar oke), kan een vlinder in onze realiteit GEEN orkaan aan de andere kant van de wereld ontketenen. Maar het idee is leuk. Omdat het effectief niet kan, is het ook als metafoor wat mij betreft gefaald.
Dus, niet alles heeft effect op al het andere (als test mag je morgen voor je deur vijf keer met je armen wapperen en kijken of in Ermelo de luchtdruk ook maar een duizendste bar verandert.).
Kungfu heeft met actie-reactie te maken. Oorzaak-gevolg, stimulus-respons. De wat moeilijkere benaming: Causaliteit.
Soms willen we dat dingen gebeuren zoals we ze graag zien, maar dit gebeurt niet altijd. Dit heeft met wens en werkelijkheid te maken. Om de vruchten in de werkelijkheid te plukken van iets dat je graag wilt, moet je er om denken dat je 1. Eerlijk bent en 2. Kritisch bent. In die volgorde. Eigenlijk wordt je kritisch wanneer je eerlijk bent. Veel mensen die horen van het Vlinder effect, of de chaostheorie krijgen direct beeldflitsen in hun hoofd van Aston Kutcher of andere acteur in vergelijkbare situatie, waarin alles werkelijk lijkt te werken. Ze zullen bij een enigszins kloppende argumentatie dat een vlinder een orkaan kan ontketenen instemmend knikken, zonder zelf er over na te denken.
Tijdens de lessen van kungfu, MOET je kritisch zijn. MOET je eerlijk zijn. Je moet tegen jezelf kunnen zeggen: Dit doe ik, maar ik begrijp het niet. Want dan kun je een vraag stellen. Of ‘dit begrijp ik, maar ik ben het er niet mee eens’. Dan kun je in discussie over de haalbaarheid of effectiviteit van een techniek of oefening aangaan. En ja, omdat kungfu zit in alles wat we doen, is dit uiteindelijk door te trekken in al je acties in het leven. Of het nu je werk is of je familie. Dit is ook waarom ik het volgende gezegde heb gemaakt:
Wanneer door logica gedwongen, bepaalt onze eerlijkheid onze redelijkheid.
in het Engels is hij iets ‘poetischer’
When logically inclined, honesty frames the view of reason
In veel boeken over kungfu lees je vaak dat je moet zoeken naar een goede leraar en dat je moet uitkijken dat je niet jarenlang een oefening doet die geen effectiviteit bevat. Dit wordt vaak ook wel ‘fladderen en bloemetjes uitvoeringen’ genoemd. ‘Flowery movements and embroidery techniques’. Wees hier altijd kritisch op! Ook bij mij natuurlijk.
